Nog veel te ontdekken over klachten bij wisselen innovator en generieke medicijnen

Hiervoor wordt data uit de praktijk gebruikt en uit de dossiers waarover het CBG beschikt. “Dat is een goudmijn. Wij kunnen hiermee vragen oplossen. Het is mooi dat we hiervoor naast ons dagelijks werk de ruimte krijgen. We kunnen zo bijdragen aan het oplossen van problemen in het veld. We stellen ons kwetsbaar op; gaan alle opties langs. Oorzaken hebben we nog niet gevonden, we zoeken steeds verder,’’ vertelt Maliepaard, senior beoordelaar en copromotor van Yu en Glerum.

Ruim 10 jaar is Maliepaard betrokken bij generieken en de klachten hierover. Hij merkt dat vooral voorschrijvers en artsen van meet af aan veel twijfel over het gebruik van generieken hebben. Ze zien het als een gedwongen stap, omdat generieken goedkoper zijn en het gebruik ervan gestimuleerd wordt met het preferentiebeleid.

"Het CBG heeft als standpunt dat merkgeneesmiddelen en generieken met elkaar uitgewisseld kunnen worden. We zijn begonnen met de vraag: kun je generieken onderling wel wisselen?

We hebben dit onderzocht in de studies die er al lagen, met de data uit ons archief.” Abby Yu, beoordelaar farmacokinetiek, heeft voor haar promotieonderzoek verschillende medicijnen vergeleken en gekeken naar het effect van wisselen tussen generiek en merkgeneesmiddel en tussen verschillende generieken op populatieniveau. Zo onderzocht ze de bio-equivalentie, de gelijkwaardige aanwezigheid van de middelen in de bloedspiegel van de patiënt. Uit dit onderzoek bleek dat er geen verschil is tussen generieken onderling en merkgeneesmiddelen.

Meer inzoomen

De onderzoekers zoomen steeds meer in op het vraagstuk; want waarom worden er ondanks vergelijkbare concentratie werkzame stof in het bloed toch klachten gemeld van patiënten bij uitwisseling? “Ook nadat het CBG een geneesmiddel goedkeurt kan een farmaceutisch bedrijf het medicijn aanpassen. Bijvoorbeeld door een andere grondstofleverancier te gebruiken. Of de grootte van de batch aan te passen,” vertelt Yu. Ze is in mei 2017 gepromoveerd en nu fulltime beoordelaar farmacokinetiek. Maar dit onderwerp blijft haar aandacht houden. Op dit moment buigt ze zich over een ander probleem met generieken. "Soms is het originele geneesmiddel, de innovator, niet meer beschikbaar in Europa. Er is dan geen middel meer waarmee je het kan vergelijken als je een generiek aanvraag doet. Wat kan het CBG dan doen?"

“De kern van het onderzoekswerk is Regulatory Science, wetenschappelijk onderbouwen wat we binnen het CBG doen. De promotie van Abby werkte als brandstof. Mede hierdoor konden we de folder ‘Antwoorden op vragen over merkloze medicijnen’ uitbrengen voor patiënten. Want het CBG  is er transparant over: generieken zijn uitwisselbaar. En op de achtergrond zijn we heel hard aan het werk om de robuustheid van dat statement te blijven testen,’’ vertelt Pieter Glerum, beoordelaar farmacokinetiek en in 2014 gestart met promotieonderzoek. De wetenschappers zijn het met elkaar eens dat het vertrouwen van artsen en apothekers in generieken en hun communicatie hierover naar patiënten cruciaal is.

Patiëntgroepen simuleren

De nadruk ligt vaak op de negatieve ervaringen bij uitwisseling, stelt Glerum. “Eigenlijk moet je ook benadrukken dat het heel erg vaak wel goed gaat.” Ondertussen is hij dieper aan het graven. Want de bio-equivalentie is weliswaar voor een groep bepaald, maar misschien dat er individuen in die groep zijn aan te wijzen waar uitwisseling toch niet goed gaat.

Glerum onderzoekt of het mogelijk is te voorspellen bij welke patiënten een iets grotere kans is dat uitwisseling niet goed uitpakt. Hiervoor gebruikt Glerum modelling and simulation en werkt hiervoor samen met de University of Southern California in Los Angeles (USA). Dit zijn de pioniers in de non-parametrische benadering. “Met hun software kan je een subgroep identificeren, zonder vooraf te specifiëren naar welke subgroep je zoekt. We kunnen diverse patiëntgroepen simuleren om te kijken of er patiënten zijn die afwijkende bloedspiegels hebben, dus bij wie geen bio-equivalentie is. Is het mogelijk karakteristieken van een patiënt te identificeren, die een verhoogde kans op afwijkende bloedspiegels voorspellen? En hoe passen we dit toe in de praktijk?’’

Multidisciplinair onderwerp

De problemen rond generieken zijn eigenlijk een multidisciplinair issue, stelt Yu. “Het gaat niet alleen over de technische kant van de ontwikkeling van medicijnen, maar ook over de psyche van mensen. Als een middel er anders uitziet, kan dit al mogelijk een effect op de gezondheid geven.
Het is aan het CBG om kwalitatief goede medicijnen toe te laten en te zorgen voor voldoende wetenschappelijke input waarmee voorschrijvers uit de voeten kunnen.”

Glerum is inmiddels een tweede project gestart. In samenwerking met het Zorginstituut Nederland en het Bijwerkingencentrum Lareb kan hij meldingen van bijwerkingen combineren met het werkelijk aantal gebruikers dat gewisseld is tussen merkmedicijnen of generieken. Zo wordt duidelijk hoe vaak in een periode een bepaald medicijn is voorgeschreven, gewisseld werd en of dit pieken in het aantal klachten gaf. Door dit bij elkaar te brengen kan er meer duidelijk worden. Een doel van dit onderzoek is om deze informatie op zo’n manier te gaan gebruiken dat het CBG in de toekomst actief kan gaan communiceren met voorschrijvers en patiënten bij een aankomende wisseling.